Sićušnom kamerom kroz tanko crevo

Guta se kao kapsulirani lek i iz organa za varenje izbacuje prirodnim putem. U međuvremenu - i do 12 punih sati - minijaturni endoskop napravi više od sto hiljada digitalnih snimaka dragocenih za dijagnostiku oboljenja nekad najnedostupnijeg dela ljudskog telа.

U upotrebi tek nepunu deceniju, endoskopija kapsulom je jedna od najnovijih neinvazivnih, endoskopskih metoda, koja se neprestano usavršava. Namenjena dijagnostikovanju bolesti šupljih organa sistema za varenje, a pre svega tankog creva, zasniva se na minijaturnom endoskopu za jednokratnu upotrebu, smeštenom u kapsuli koja se, kao i svaki drugi kapsulirani lek, unosi u organizam gutljajima vode. Drugim rečima, endoskopija kapsulom istovremeno rešava dva krupna problema - komforna je za pacijenta jer on ne oseća nikakvu nelagodu tokom pregleda niti pregled remeti njegove uobičajene dnevne aktivnosti, i može da dopre do najdubljih delova tela i da pregleda i one koji su do sad bili nedostupni. Do pojave kapsule, medicina nije imala mogućnost da se sluzokoža tankog creva direktno vizuelizuje. Gornji digestivni organi (jednjak, želudac i dvanaestopalačno crevo) endoskopski su posmatrani aparatima koji se uvode kroz usta, a debelo crevo kolonoskopski, ali najveći deo 6 m dugog tankog creva, osim gornjih 15 do 20 cm, bio je nedostupan ljudskom oku.

U svetu se u poslednjih devet godina - a u Srbiji od 2004. - koristi novo i moćno dijagnostičko sredstvo za pregled tankog creva koje je, kao i sve ostale sofisticirane medicinske imidžing metode, omogućila pre svega kompjuterska tehnologija. Koliko je kapsularna endoskopija unapređena u odnosu na svoje “prapočetke”, videlo se i nedavno u beogradskoj Opštoj bolnici Bel Medic, gde je prikazan najnoviji uređaj te vrste „MiroCam“ endoskopska kapsula južnokorejske firme „IntroMedic“. Prof. dr Đorđije Šaranović, specijalista radiologije koji se više od dve decenije bavi digestivnom radiologijom i konsultant Bel Medic-a, jedan od prvih naših stručnjaka koji su u svom radu počeli da koriste ovu novu tehnologiju, tom prilikom je posvedočio da prikazani uređaj ima velike prednosti u odnosu na prvu endoskopsku kapsulu korišćenu u našoj zemlji (u KBC Srbije).
Sažimajući poređenje ondašnjih problema u primeni endoskopske kapsule sa njenim sadašnjim mogućnostima, prof. Šaranović je istakao da je kapsularna endoskopija tada zahtevala mnogo više vremena, ne samo u pripremi (montiranju „šume“ kablova) nego i u prenosu i obradi prikupljenih podataka.

Prenos podataka sa risivera na kompjuter je u ono vreme zahtevao i do dva i po sata, a pregled materijala, ne uzimajući u obzir analizu, odnosno definisanje da li je uočena promena patološka ili nije, i po tri sata. Tada nije bilo softverskog paketa CAD (Computer-Aided Diagnosis), koji olakšava i detekciju i karakterizaciju sumnjive promene, i time skraćuje ukupno vreme pregleda. Novi sistem ima tu vrstu softverske podrške i ukazuje lekaru na šta da obrati posebnu pažnju, a prenos podataka je, i pored znatno veće dužine snimljenog materijala (ranije manje od 5, a danas punih 12 sati) sveden na 15 do 30 minuta.

Ne umanjujući značaj činjenice da je endoskopija kapsulom neinvazivna i za pacijenta izuzetno komforna metoda, prof. Šaranović je napomenuo da je u njenoj primeni ipak neophodna selektivnost, odnosno jasna indikacija. Kapsularna endoskopija je, prema rečima dr Šaranovića, suvereno sredstvo za otkrivanje patoloških promena (lezija) sluznice, a pre svega kod sumnje na gastrointestinalno skriveno krvarenje, odnosno krvarenje kome nije nađen uzrok. Ukoliko lekar sumnja da pacijent krvari iz digestivnog trakta - bilo da je ono vidljivo golim okom, ili nevidljivo mikroskopsko krvarenje koje se manifestuje samo anemijom - pa prethodnim pregledima isključi bolesti gornjih digestivnih organa i debelog creva, i problem lokalizuje na tanko crevo, kapsularna endoskopija će biti dobar dijagnostički izbor.
U digestivnoj patologiji se, s druge strane, ni za jedan organ ne kaže da ima toliko nespecifičnih simptoma i kliničkih znakova, koji mogu da daju toliko različitih bolesti, kao za tanko crevo. Naprotiv, vrlo je mali broj simptoma za koji se sa sigurnošću može reći da ukazuju na problem baš u tom delu sistema za varenje pa se, pored pomenutih indikacija, endoskopija kapsulom može izvoditi mnogo češće nego što se zaista izvodi, ali uz uslov da su lekari dobro informisani o mogućnostima te metode.

„Scenario“ kapsularne endoskopije

Dugačka 24 i široka 11 mm, ova vrlo krupna kapsula se bez većih problema unosi u organizam gutljajima vode. Tokom silaska kroz digestivni sistem, bežičnom kamerom snima unutrašnjosti jednjaka, želuca, tankog, a u nekim slučajevima i debelog creva. Pacijent pri tom oko struka nosi mali prijemnik podataka, koji nakon 12 sati od gutanja kapsule, vraća svom lekaru. Na osnovu kompjuterski prikupljenih snimaka koje kapsula napravi, lekar može relativno brzo i vrlo precizno da stekne uvid u stanje posmatranih organa i da postavi dijagnozu. Kapsula se iz organizma izbacuje prirodnim putem (stolicom).

Dr Viktor Ognjenović, lekar opšte medicine i specijalizant radiologije u Bel Medic-u, opisao je konkretan primer primene kapsule kod pacijenta koji je za kapsularnu endoskopiju pripremljen kao i za ostale gastroenterološke preglede. Pacijent je dan pre pregleda bio na dijetalnoj ishrani i uzeo sredstvo za oslobađanje od viška gasova. Kod priprema za ovu vrstu pregleda, nije potrebno uzimati jake laksanse, ali je pacijent ipak zamoljen da uzme laksativ kako bi se proverilo da li će ova kapsula sa dosad najdužim vremenom rada kamere snimiti i ushodni deo debelog creva, do kojeg se ponekad ne dopre ni kolonoskopijom. Nakon 12 sati gladovanja, pacijent je primljen na pregled. Pre ispijanja kapsule, na telo su postavljene elektrode i prijemnik podataka (risiver), a po uzimanju kapsule je zadržan još sat i po, kako bi se proverilo da li je ona zaista dospela u tanko crevo. Risiver je bio povezan sa kompjuterom kako bi se u realnom vremenu pratilo kuda se kapsula kreće i da li je ušla u tanko crevo, a pacijent je, nakon što se to dogodilo, pušten iz bolnice. Nakon 12 sati neprekidnog rada, kapsula je prestala sa snimanjem, a pacijent je narednog jutra vratio risiver. Dr Ognjenović je u međuvremenu u više navrata bio u telefonskom kontaktu sa pacijentom, koji za to vreme nije prijavio bilo kakvu smetnju, ali je lekara obavestio da je kapsulu izbacio putem stolice.

Izvor: Magazin Planeta.